Linie energetyczne w pobliżu lub nad działką

Rodzaje linii elektroenergetycznych

Aby zasilać domowe urządzenia elektryczne, czy te wykorzystywane w pracy, prąd elektryczny musi mieć odpowiednie natężenie. Wzrost natężenia prądu powoduje jednak wzrost oporu, a to jest niekorzystne przy jego przesyle na większe odległości. Być może pamiętasz z lekcji fizyki, że natężenie i napięcie prądu są odwrotnie proporcjonalne – zatem obniżając natężenie, podnosimy napięcie prądu. Napięcie wyrażane jest w voltach (V) lub kilowoltach (kV). Możemy spotkać się z następującym podziałem linii elektroenergetycznych:

• Linie niskiego napięcia – poniżej 1kV – to linie dystrybucyjne, dostarczające energię elektryczną do gospodarstw domowych i małych zakładów przemysłowych. Coraz częściej umieszczane są w odpowiednio przygotowanych kanałach podziemnych, choć można jeszcze spotkać napowietrzne linie niskiego napięcia.
• Linie średniego napięcia – od 1 kV do 60 kV – stosowane są zarówno przy dystrybucji energii elektrycznej – na przykład do zakładów przemysłowych, gdzie pracują maszyny elektryczne o wysokich mocach – jak i przy jej przesyle na średnie odległości.
• Linie wysokiego napięcia – od 60 kV do 400 kV – służą do przesyłania energii elektrycznej na duże odległości. Mogą też dostarczać energię bezpośrednio do zakładów przemysłowych o bardzo dużym zapotrzebowaniu na moc.

Spotykane są też linie najwyższych napięć, przekraczających 400 kV. W Polsce istnieje jedna taka linia, o napięciu 750 kV, na trasie prowadzącej z Chmielnickiej Elektrowni Jądrowej w Ukrainie do stacji elektroenergetycznej pod Rzeszowem. Jest ona jednak nieużytkowana od 1995 r.

Zagrożenia wynikające z obecności linii elektroenergetycznych

Linie elektroenergetyczne nie są obojętne dla zdrowia. W ich sąsiedztwie możemy zaobserwować zjawiska, które mogą stanowić zagrożenie:

• iskrzenie przewodów, pojawiające się przy specyficznych warunkach pogodowych, na przykład przed burzą i związane z nim zakłócenia radioelektryczne i jonizacja powietrza;
• hałas porównywalny do tego, z jakim możemy się spotkać na cichej miejskiej ulicy – mniejszy przy suchym powietrzu, wzrastający nawet do 55 dB podczas opadów;
• pole elektromagnetyczne, którego wpływ na organizmy żywe nie został do końca zbadany, ale wiadomo już, że nie jest ono obojętne dla zdrowia.

Ten ostatni czynnik ma dwie składowe – pole elektryczne, przed którym łatwo się ochronić, izoluje choćby ściana budynku – oraz pole magnetyczne, które przenika przez większość przeszkód. Nawet podziemne linie elektroenergetyczne generują pole magnetyczne oddziałujące na środowisko wokół nich, w tym na powierzchni gruntu.

Wprawdzie brak jest danych, w jaki sposób pola te wpływają na ludzi i inne organizmy, jednak podawane są progi graniczne stref, w jakich mogą przebywać ludzie. Dla pola elektrycznego wartością graniczną obszarów „dostępnych dla ludzi” jest maksymalne natężenie pola wynoszące 10 kV/m, zaś strefą bezpieczną jest ta, gdzie natężenie pola nie przekracza 1 kV/m. Oznacza to odległość od przewodów wysokiego napięcia:

• 14,5 m dla linii 110 kV;
• 26,0 m dla linii 220 kV;
• 33,0 m dla linii 400 kV.

Dla pola magnetycznego wartością graniczną jest natężenie maksymalne wynoszące 60 A/m, lecz przy prawidłowej eksploatacji linii wysokiego napięcia nie przekracza ono zwykle 30 A/m.

Przeczytaj: Jak sprawdzić, czy działka jest uzbrojona?

Ograniczenia w sposobie użytkowania i zabudowy terenu wynikające z obecności linii elektroenergetycznej

Napowietrzne linie elektroenergetyczne składają się z przewodów i słupów. Przewody oddziałują w sposób opisany w poprzednim akapicie, co wymusza stosowanie pewnych ograniczeń. Słupy natomiast, zwłaszcza przy liniach średniego i wysokiego napięcia, to również materialna przeszkoda w zagospodarowaniu terenu. Rozważając kupno działki warto zorientować się, czy w pobliżu lub nawet bezpośrednio nad działką nie przebiegają linie elektroenergetyczne – taką informację można znaleźć w raporcie o działce dostępnym na portalu Dzialki360.pl. Dowiesz się z niego jaki to rodzaj linii, gdzie dokładnie zlokalizowane są słupy, oraz jakie są związane z tymi urządzeniami zakazy i ograniczenia na działce. Aby sprawdzić działkę pod tym kątem, wyszukaj ją na mapie i wygeneruj raport.

§ 314 Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim muszą odpowiadać budynki i ich usytuowanie mówi, że budynek z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi nie może być wzniesiony na obszarach stref, w których występuje przekroczenie dopuszczalnego poziomu oddziaływania pola elektromagnetycznego, określonego w przepisach odrębnych dotyczących ochrony przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych.

Aktualne przepisy nie wskazują arbitralnie odległości budynków od linii elektroenergetycznych. Istnieją za to rozporządzenia w sprawie dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, oraz w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, w tym dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową oraz dla miejsc dostępnych dla ludności. Na ich podstawie dobierane są parametry projektowanych sieci przesyłowych, oraz wyznaczane strefy ochronne w pasie przylegającym do danej linii elektroenergetycznej – w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, bądź w decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego. To w tych dokumentach podane są odległości, w jakich występują zakazy zabudowy oraz inne ograniczenia w użytkowaniu terenu.

Czy da się usunąć słupy i linie elektroenergetyczne z działki?

Okazuje się, że przepisy dają taką możliwość, choć ich wyegzekwowanie nie jest proste. Właścicielowi nieruchomości przysługuje prawo roszczenia o usunięcie linii wysokiego napięcia oraz prawo wnioskowania o jej przesunięcie, lub zmianę z linii naziemnych na podziemne. Można też dochodzić odszkodowania za słupy energetyczne na działce lub linie energetyczne biegnące ponad nią.

Jest to niestety obszerne zagadnienie prawne i co do zasady, jeśli właściciel wcześniej wyraził zgodę na budowę linii wysokiego napięcia, to nie może rościć o jej usunięcie. Taką możliwość ma jednak następca prawny, czyli nowy właściciel nieruchomości. Roszczenie można też wnieść, jeśli linie energetyczne zostały wybudowane bezprawnie, jednak wtedy znaczenie ma czas, w jakim one powstały. Zasiedzenie służebności przesyłu może nastąpić już po 20 latach od posadowienia sieci. Jeśli mamy okazję kupić tanią działkę, nad którą przebiega linia energetyczna, można rozważyć skorzystanie z konsultacji z prawnikiem, bo być może ten problem będzie się dało korzystnie rozwiązać.

Przeczytaj również: Co sprawdzić przed kupnem działki?