Strefy ochronne wokół terenów zamkniętych

Czym są tereny zamknięte i kto je ustanawia?

Definicja ustawowa terenów zamkniętych określona jest w art. 2 pkt. 9 Ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U.2023.0.1752 t.j. ze zm.). Zgodnie z tą definicją jako tereny zamknięte rozumie się tereny o charakterze zastrzeżonym ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa, określone przez właściwych ministrów i kierowników urzędów centralnych. Ich lista znajduje się w Rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 18 lipca 2003 r. w sprawie terenów zamkniętych niezbędnych dla obronności państwa (Dz.U.2003.141.1368). Są to tereny zajęte pod:

• stanowiska kierowania państwem i stanowiska dowodzenia Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej w stanie zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny,
• obiekty rozpoznania i walki radioelektronicznej oraz obrony powietrznej i przeciwlotniczej kraju,
• obiekty telekomunikacyjne służące do przekazywania informacji niejawnych stanowiących tajemnicę państwową,
• porty wojenne i urządzenia Marynarki Wojennej,
• lotniska wojskowe,
• składy i magazyny amunicji, uzbrojenia oraz materiałów pędnych i smarów,
• obiekty przeznaczone do produkcji materiałów i środków służących do celów obrony kraju
  

oraz tereny przeznaczone w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego na realizację inwestycji obejmujących powyższe cele.

Obszary określane jako tereny zamknięte ustalane są na szczeblu ministerialnym w drodze decyzji. Określa się w niej granice terenu zamkniętego oraz klauzulę tajności informacji dotyczących obiektów znajdujących się na tym terenie. Mapy terenów zamkniętych nie znajdują się w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym. Obowiązują też dla nich odrębne rozporządzenia dotyczące prowadzenia prac planistycznych, prac geodezyjnych, czy projektowania i wykonywania sieci uzbrojenia technicznego. Administracja samorządowa szczebla powiatowego oraz gminnego dysponuje jedynie mapami, na których zaznaczone są granice terenów zamkniętych. Podobnie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego naniesione są granice terenów zamkniętych, lecz wewnątrz tych terenów gmina nie ma uprawnień do decydowania o sposobie ich zagospodarowania.

Jak sprawdzić, czy dana działka leży na terenie zamkniętym lub w jego otoczeniu?

Jak wynika z przepisów, raczej mało prawdopodobne jest, że działka znajdująca się wewnątrz terenu zamkniętego zostanie wystawiona na sprzedaż z wolnej ręki. Nie powinno się zatem zdarzyć, że przeglądając działki pod inwestycję i wyszukując je po numerze, trafimy na taki teren. Ale działka może się też znaleźć w strefie ochronnej terenu zamkniętego, czyli w obszarze wyznaczonym poza jego granicami, na którym z uwagi na potrzeby obronności państwa, wprowadzone mogą być stałe lub czasowe ograniczenia w zagospodarowaniu lub korzystaniu z terenów. Warto zdawać sobie sprawę z takiego sąsiedztwa właśnie z uwagi na te ograniczenia.

Przeczytaj: Strefy ochronne wokół cmentarzy

Dlaczego warto wiedzieć, czy w otoczeniu działki są tereny zamknięte, czyli jakie ograniczenia z tego wynikają?

Strefy ochronne dla terenów zamkniętych ustalane są w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Ma to miejsce wtedy, gdy uciążliwości związane z funkcjonowaniem terenu zamkniętego wykraczają poza granice obszaru ograniczonego użytkowania. Konieczność stworzenia strefy ochronnej pojawia się też wtedy, gdy występują potencjalne zagrożenia dla otoczenia bądź inne oddziaływania, oraz wtedy, gdy konieczna jest dodatkowa ochrona terenu zamkniętego i znajdujących się na nim obiektów przed penetracją, nasłuchem albo uciążliwościami zewnętrznymi. W związku z tym, szczegółowe ograniczenia dotyczące konkretnej strefy ujęte są w decyzji o jej ustanowieniu.

W zależności od rodzaju terenu zamkniętego, odpowiedzialność za ustanowienie strefy ochronnej spoczywać może na:

• Dyrektorze Generalnym Ministerstwa Obrony Narodowej,
• Dyrektorze Biura Infrastruktury Specjalnej,
• Szefie Sztabu Generalnego, Dowódcach Generalnych i Operacyjnych Sił Zbrojnych,
• Szefie Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych.

Szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych oraz zarządcy wojskowych terenów zamkniętych również biorą udział w działaniach zmierzających do ustalenia lub zniesienia stref ochronnych dla terenów im podległych.

Inwestycja na terenach zamkniętych bądź w ich strefach ochronnych - przykład

Terenami zamkniętymi, z jakimi najczęściej mają do czynienia inwestorzy zainteresowani kupnem działki, są tereny kolejowe. W miejscowości X jako teren zamknięty oznaczony jest też przejazd kolejowy, który prowadzi do kilku domów położonych na jej skraju. W efekcie, mimo że mieszkańcy na co dzień korzystają z tego przejazdu, na mocy umowy z Polskimi Kolejami Państwowymi, przy wystąpieniu o decyzję o warunkach zabudowy jednego z domów, organ uznał, że działka nie ma dostępu do drogi publicznej. Wydano decyzję odmowną, gdyż zgodnie z ustawą o planowaniu przestrzennym za dostęp do drogi uznać można służebność gruntową zapisaną w akcie notarialnym, a nie zwykłą umowę. W innej gminie, w podobnej sytuacji, organ wystąpił o uzgodnienie z Urzędem Transportu Kolejowego, w oparciu o podobną umowę i uzgodnienie to uzyskał, co umożliwiło wydanie decyzji pozytywnej.

Można powiedzieć, że zadecydowała tutaj uznaniowość w prowadzeniu postępowania przez różne gminy. Niemniej jednak, jeśli istnieje możliwość uzyskania wiedzy na temat oferowanej do sprzedaży działki, w zakresie jej relacji z terenami zamkniętymi, warto z tej możliwości skorzystać.

Przeczytaj: Co sprawdzić przed kupnem działki?