Ekspozycja terenu – usytuowanie działki względem stron świata

W jakim celu należy sprawdzić usytuowanie działki względem stron świata?

Usytuowanie działki względem stron świata to tak naprawdę jej orientacja względem słońca – źródła ciepła i światła. Patrząc na działkę, której kupno rozważamy, powinniśmy zwrócić uwagę na jej ekspozycję, czyli w jaką stronę jest nachylona, a także z której strony odbywa się na nią wjazd i czy na sąsiednich działkach znajdują się budynki, drzewa lub inne elementy, które mogłyby ograniczać dostęp światła słonecznego. Przy czym nie mówimy tutaj o gwarantowanym przez przepisy Prawa Budowlanego dostępie światła słonecznego do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, bo te prawie na pewno są spełnione. Chodzi o ocenę „na oko” i pod kątem naszego własnego komfortu.

Ekspozycja działki i dostęp do światła słonecznego są szczególnie ważne, jeśli zamierzamy na niej uprawiać rośliny – niezależnie, czy zarobkowo, jako produkcję rolną, czy też hobbystycznie. Również jeśli planujemy realizację inwestycji energooszczędnej – na przykład domu pasywnego – trzeba dobrze ocenić dostęp do energii solarnej. Instalacje fotowoltaiczne, klimatyzacja i rekuperacja, a nawet pompy ciepła, to urządzenia, na których wydajność orientacja względem słońca ma ogromny wpływ. Już samym usytuowaniem budynku możemy zwiększyć efektywność ich pracy kilkukrotnie.

Jak sprawdzić położenie działki względem stron świata?

Oznaczenie północy widnieje na wszystkich mapach. Dodatkowo mapy papierowe są „orientowane” – północ jest zawsze na górze mapy. W przypadku map oglądanych na monitorze komputera, na tablecie, czy komórce, orientacja może się przekrzywić, ale wystarczy kliknięcie ikony z kompasem, by przywrócić położenie północy na górze naszego wyświetlacza. W ten sposób z łatwością ocenimy, którą stroną działka zwrócona jest na północ, na południe, wschód i zachód. Sprawdzimy też, z której strony odbywa się dojazd i co znajduje się w otoczeniu.

Warto pamiętać, że drzewa i inne budynki sąsiadujące z naszą działką od północy zasadniczo nie będę nam przeszkadzać, bo nie będą rzucać cienia. Te, które są na działkach graniczących od wschodu i zachodu, mogą częściowo zacieniać nasz teren (znów – nie mówimy tutaj o zacienianiu wynikającym z przepisów budowlanych – to zupełnie inne zagadnienie). A na obiekty po stronie południowej powinniśmy zwrócić szczególną uwagę, ocenić ich wysokość i pamiętać o tym, że cień w lecie będzie krótki, ale w zimie może sięgać znacznie dalej w głąb naszej działki.

Usytuowanie drogi dojazdowej jest najkorzystniejsze od północy, ewentualnie północnego wschodu, czy północnego zachodu. Wtedy cała strefa wejściowa i wjazd do garażu znajdą się po stronie północnej, a strona południowa działki pozostanie do wykorzystania na cele rekreacyjne. Zaprojektowanie wygodnego zagospodarowania terenu gdy dojście do działki znajduje się od południa stanowi nieco większe wyzwanie.

Przeczytaj: Analiza ukształtowania terenu na działce

Jak sprawdzić ekspozycję działki względem stron świata?

Do sprawdzenia w którą stronę nachylona jest nasza działka potrzeba już nieco większej umiejętności czytania map. Albo dobrego narzędzia, które dostępne jest na przykład w postaci raportu o działkach na portalu Działki 360.pl. W oparciu o numeryczny model terenu, algorytm analizuje każdy centymetr kwadratowy działki i za pomocą barw wskazuje miejsca nachylone w kierunku różnych stron świata – czyli te lepiej i słabiej nasłonecznione. Brany jest przy tym pod uwagę nie tylko sam kierunek nachylenia, ale także spadek terenu – im większy, tym większa intensywność koloru na mapie. Jako podsumowanie analiza wykazuje w formie tabelarycznej procentowy udział ekspozycji w stronę czterech głównych i czterech pośrednich stron świata, oraz powierzchnię, jaką zajmują.

Jeśli na wskazanym terenie istnieją zabudowania, można sprawdzić też nasłonecznienie ich dachów, a nie tylko gruntu. Mapy nasłonecznienia można wykonać dla dni przesilenia letniego i zimowego, oraz dla równonocy wiosennej i jesiennej. Zawierają one między innymi informację o tym, jaka ilość energii promieniowania słonecznego dociera w tych dniach na metr kwadratowy powierzchni terenu, oraz wskazują obszary zacienione. Dzięki danym statystycznym można przewidzieć, jaka będzie maksymalna, minimalna i uśredniona wartość promieniowania słonecznego.

Dzięki uzyskanym danym możesz sam ocenić jak rozkłada się ilość energii słonecznej, docierającej do działki i czy na przykład założenie instalacji fotowoltaicznej będzie opłacalne. Nie musisz opierać się wyłącznie na informacjach udzielonych przez przedstawiciela handlowego firmy zajmującej się montażem tych instalacji. Sam stwierdzisz, które miejsce będzie najbardziej korzystne do jej postawienia, obliczysz opłacalność inwestycji i czas zwrotu włożonych w nią środków, zadecydujesz jaka ilość paneli będzie rzeczywiście potrzebna, aby uzyskać taką ilość energii, na jakiej ci zależy. Będziesz partnerem w negocjacjach, a nie wyłącznie klientem.

Przeczytaj: Nasłonecznienie terenu - jak sprawdzić potencjał solarny działki?

Jak usytuować dom na działce względem stron świata?

Poszczególne pomieszczenia w naszym domu mają różne wymagania. Przebywamy w nich o różnych porach dnia, robimy w nich różne rzeczy. Sypialnia, na przykład, powinna znaleźć się po stronie wschodniej, bo wtedy poranne promienie słońca pomogą nam się obudzić. Kuchnia nie może znajdować się od południa, gdyż będzie się za bardzo przegrzewać, co może zaszkodzić przechowywanym w niej produktom spożywczym. Lepiej jeśli znajdzie się po stronie zachodniej, a nawet północno-zachodniej. Pokój dzienny to miejsce gdzie raczej spędzamy popołudnia, zatem dobrze, jeśli zorientowane będzie na południe lub zachód. Pomieszczenie gospodarcze, te, w których nie trzeba dużych okien, mogą znaleźć się po stronie północnej.

Słońce to nie tylko źródło światła, ale i ciepła. Większe przeszklenia po stronie południowej pozwalają na podniesienie temperatury wewnątrz pomieszczeń. Z kolei ograniczenie liczby otworów – które zawsze mają gorszy parametr przewodzenia ciepła, niż ściany – w ścianie północnej, zapobiegnie utracie ciepła. Przy projektowaniu wentylacji mechanicznej fachowcy z pewnością zwrócą uwagę na usytuowanie pomieszczeń względem stron świata. Panele fotowoltaiczne, co chyba oczywiste, powinny być zwrócone w stronę południową, najlepiej pod kątem prostym do padających promieni słonecznych.

Przeczytaj również: Co sprawdzić przed kupnem działki?