Badania geologiczne i geotechniczne gruntu - kiedy i po co je wykonać?

Po co robić badania geologiczne gruntu?

Profesjonalne badania gruntu pozwalają na określenie użyteczności danego gruntu pod planowane przedsięwzięcie. Pomagają także oszacować i zoptymalizować koszty budowy. Dołączenie opinii geotechnicznej do projektu architektoniczno-budowlanego oraz dokumentacji geologiczno-inżynierskiej albo geotechnicznych warunków posadowienia do projektu technicznego, jest obecnie wymagane przepisami Prawa Budowlanego. Na tym etapie zatem projektant albo wystawi taką opinię, albo oceni, że trzeba wykonać dokładniejsze badania geotechniczne. Ale czy warto robić badania przed kupieniem działki? To zależy od kilku czynników.

Pierwszym z nich jest rodzaj inwestycji, dla której chcemy kupić konkretną nieruchomość gruntową. Jeśli jest to dom jednorodzinny, badania gruntu mogą nie być potrzebne tak wcześnie. Dla inwestycji takich jak budynki wielorodzinne, czy usługowe, magazynowe lub produkcyjne, wiedza o rodzaju gruntu może mieć zasadnicze znaczenie przy podejmowaniu decyzji o kupnie działki.

Drugim czynnikiem jest powzięta wcześniej wiedza o tym, że warunki gruntowe z dużym prawdopodobieństwem będą trudne. Warto to wyjaśnić, zanim zainwestujemy w działkę. Skąd możemy taką wczesną wiedzę zdobyć? W obszarach szczególnie narażonych na występowanie złożonych i skomplikowanych warunków gruntowych plany miejscowe ściśle określają zakres badania geotechnicznego, jakie trzeba wykonać przed sporządzeniem projektu budowlanego. Jeśli takiego zapisu nie ma w planie, albo w ogóle nie ma planu, dobrze jest przeanalizować warunki terenowe. To co kryje się pod ziemią często przekłada się na to, co możemy zaobserwować na jej powierzchni. Można też zasięgnąć informacji od mieszkańców i użytkowników okolicznych terenów.

Ogólne informacje odnośnie warunków gruntowych panujących na konkretnej działce uzyskasz na stronie Dzialki360.pl - wyszukaj działkę na mapie, aby wygenerować dla niej szczegółowy raport z analizą wskazanego obszaru. Sekcja "Warunki gruntowe" zawiera informację o warunkach budowlanych w granicach 200 m od wybranego obszaru wraz z udziałem powierzchni w wybranym obszarze:

Przeczytaj: Co sprawdzić przed kupnem działki?

Ile kosztują badania warunków gruntowych?

Tym, co na etapie kupna działki determinuje chęć uzyskania opinii geologicznej, albo zlecenie wykonania ekspertyzy geotechnicznej, jest cena tych usług. Opinia może kosztować, w zależności od lokalizacji działki, od 200 do 500 zł.

Ekspertyza to inna sprawa. Jej opracowanie wymaga wykonania pewnych czynności, które opisujemy w dalszej części artykułu, a to podnosi koszt. Jest też, oczywiście, bardziej miarodajna, niż zwykła opinia. W zależności od lokalizacji działki, ilości wykonanych odwiertów, oraz stopnia skomplikowania warunków gruntowych, cena takiej usługi może wynieść od 1500 do 5000 zł. Nie jest to kwota pomijalna, ale często nie jest też bardzo wysoka w porównaniu z ceną gruntu, a tym bardziej z kosztem całej inwestycji. Każdy jednak musi sobie sam odpowiedzieć na pytanie, czy w konkretnej sytuacji uzyskanie opinii, albo zlecenie ekspertyzy jest potrzebne.

Geologia i geotechnika – podobieństwa i różnice

Geolog jest osobą, która zajmuje się badaniem Ziemi, jej budowy, rozwoju i zachodzących w jej wnętrzu procesów. Analizuje także złoża mineralne, oraz może specjalizować się w geologii kartograficznej lub technicznej. To właśnie ta ostatnia gałąź geologii jest najbardziej przydatna w procesie budowlanym. Geolog może określić rodzaj gruntu, jego nośność, ciągłość warstw, poziom wód gruntowych i na tej podstawie stwierdzić, czy budowa domu jest bezpieczna, ewentualnie podpowiedzieć bezpieczne rozwiązania.

Jednak, aby geolog mógł wykonać ekspertyzę geotechniczną, musi posiadać uprawnienia geologiczno-inżynierskie. Taką ekspertyzę może także wykonać geotechnik, a w sytuacji, gdy projektowana inwestycja zalicza się do III kategorii geotechnicznej – wyłącznie geotechnik. Kategorię określa architekt w projekcie architektoniczno-budowlanym, biorąc pod uwagę rodzaj i typ budynku, wykorzystywane materiały budowlane, rozwiązania konstrukcyjne, oraz przewidywane warunki gruntowe. Na etapie kupna działki trudno stwierdzić, do jakiej kategorii zaliczy się przyszła inwestycja, zatem wybór: geolog z uprawnieniami inżynierskimi, czy geotechnik – pozostaje otwarty.

Jak wykonuje się ekspertyzę geotechniczną?

Ekspertyzę geotechniczną wykonują specjalistyczne firmy na zlecenie inwestora. W początkowej fazie ustala się przebieg badań oraz metody, jakie będą w ich trakcie wykorzystywane. Aby zaprojektować badania, geotechnik musi znać charakter planowanej inwestycji, jej rozmiary i proponowaną lokalizację. Dobierając ilość i głębokość odwiertów kieruje się Polskimi Normami dotyczącymi projektowania geotechnicznego i dokumentacji.

Do wyznaczenia punktów pomiarowych specjalista wykorzystuje mapę zasadniczą oraz lokalizator GPS. Najczęściej stosowane narzędzia do wykonywania badań gruntu to wiertło hydrauliczne, oraz sondy statyczne i dynamiczne, ze stożkiem mechanicznym lub elektrycznym. Podstawowe badanie polega na wykonaniu trzech lub czterech odwiertów o głębokości od 2 do 5 metrów i trwa kilka godzin. Jeśli w trakcie badania pobrane zostały próbki gruntu, kierowane są one do laboratorium, celem przeprowadzenia tam dokładnych badań.

Po zakończeniu badań firma prowadząca odwierty zobowiązana jest do przywrócenia terenu do postaci sprzed badania. Regeneracja polega najczęściej na zasypaniu otworów urobkiem, lub, w przypadku gruntów niespoistych, mleczkiem iłowym z domieszką materiałów uszczelniających.

Wyniki badań geotechnicznych

Wykonanie badań polowych ma na celu zdobycie informacji użytecznych dla inwestora i projektanta. Mogą one zostać przedstawione w postaci:

• opinii geotechnicznej;
• dokumentacji badań podłoża gruntowego;
• dokumentacji geologiczno-inżynierskiej;
• projektu geotechnicznego;
• projektu robót geologicznych;
  

Dokumentacja powinna zawierać między innymi informację o poziomie wód gruntowych oraz prognozowane wahania tego poziomu. Na ich podstawie określone powinny zostać zalecenia dotyczące wykonania odwodnienia oraz sposoby zabezpieczenia fundamentów i murów. Powinny się tu też znaleźć informacje dotyczące warstw gruntu, w tym głębokości warstwy nośnej, oraz wynikające z nich zalecenia odnośnie dobierania odpowiednich fundamentów, lub ewentualnego wykonania wzmocnienia gruntu.

Warunki gruntowe na działce

Warunki gruntowe występujące na działce możemy podzielić na:

• Proste – które występują, jeśli warstwy gruntu są jednorodne, zalegają poziomo i nie obejmują gruntów organicznych, mineralnych gruntów słabonośnych ani niekontrolowanych nasypów. Aby warunki gruntowe mogły być uznane za proste, zwierciadło wód gruntowych musi znajdować się poniżej planowanego poziomu posadowienia budynków i nie mogą występować żadne niekorzystne zjawiska geologiczne.
• Złożone – występują jeśli warstwy gruntów są niejednorodne lub nieciągłe, obejmują grunty mineralne słabonośne lub grunty organiczne a także nasypy niekontrolowane. Jeśli zwierciadło wód gruntowych znajduje się w poziomie lub powyżej poziomu posadowienia planowanego budynku, również mówimy o warunkach gruntowych złożonych.
• Skomplikowane – występują jeśli w trakcie badań geotechnicznych stwierdzone zostaną niekorzystne zjawiska geologiczne, do których zaliczamy: zjawiska i formy krasowe, osuwiska, kurzawki, grunty ekspansywne i zapadowe, zjawiska sufozyjne i glacjetektoniczne. Spotykamy je także na obszarach szkód górniczych, w obszarach dolin i delt rzek, na obszarach morskich i przy możliwych nieciągłych deformacjach górotworu.

Co jeszcze może nam powiedzieć geotechnik?

Badania geologiczne i geotechniczne służą nie tylko stwierdzeniu, czy na danym terenie da się postawić budynek i jak to zrobić bezpiecznie. Można je także zlecić w celu wykonania opracowania hydrogeologicznego lub operatu wodnoprawnego. Przydadzą się, jeśli chcemy wykonać przydomową oczyszczalnię ścieków, albo określić najkorzystniejsze miejsce do usytuowania studni wierconej lub ujęcia wód podziemnych. Na ich podstawie można sporządzić projekt robót geologicznych w celu wykorzystania ciepła ziemi. Badania geologiczne służą też określeniu występujących zanieczyszczeń gruntu i gleby, i stwierdzeniu, czy dany obszar wymaga przeprowadzenia procesu remediacji.

Przeczytaj: Analiza osiadania i podnoszenia terenu